Distilleer Proces

Distilleren is een oud en bekend proces. Distilleren word voor allerlei producten gebruikt, zoals bijvoorbeeld een parfum of ontsmettingsmiddelen. Onze voorouders hadden reeds met de heilzame werking van verschillende distillaten kennis gemaakt.

Om whiskies beter te kunnen proeven en de verschillende, soms complexe smaken beter te kunnen onderscheiden is het best nuttig iets van het productieproces van whisky te kennen. Smaken en aroma’s zijn erg afhankelijk van dit proces. We zullen het hier enkel over de productie van whisky die uitsluitend gedistilleerd is van gemoute gerst hebben. Alvorens een distillaat als malt whisky in de fles belandt, heeft het gebruikte graan een hele reeks bewerkingen ondergaan. Deze onderscheiden we ruwweg in 5 bewerkingen.

Kiemen-whisky

Weken
Allereerste wordt de gerst in vaten (steep tanks) geweekt. Dit weekproces duurt ± drie dagen. Hierna worden de korrels verspreid neergelegd over een kiemvloer om de korrels te laten kiemen (germination). Tijdens het kiemproces worden de korrels regelmatig gekeerd, zodat er verse lucht circuleert door de gerstkorrels. Hierdoor wordt de gerst afgekoeld. Dat is nodig aangezien de temperatuur tijdens het kiemen anders zodanig oploopt, dat spontaan brand kan uitbreken. Men laat de korrels kiemen totdat de korrels wortel beginnen te schieten die ongeveer dezelfde lengte heeft als de korrel. Vanaf dat moment noemt men de gerst greenmalt (groene mout).

Drogen-whisky

Het Kiemen (kilning)
Door de greenmalt te verhitten op een geperforeerde droogvloer (the kiln) wordt het kiemproces gestopt. Men laat warmte lucht vanaf stoomplaten of stoompijpen door de geperforeerde vloer opstijgen. Na ± 72 uur krijgt men dan de echte mout (malt). In Schotland wordt de malt tijdens de droog periode meestal ook geturfrookt. Dit betekent dat men turf (peat) gaat stoken en de rook doorheen de kiln en de malt laat optrekken. Dit kan bij sommige whiskies een uitgesproken turfsmaak tot gevolg hebben.

Gisten-whisky

Het gisten (fermenting)
Na het drogen en turfroken laat men de mout enige tijd rusten. Dit kan weken tot enkele maanden duren. Hierna wordt de gerst tot een grove bloem (grist) gemalen. Deze grist wordt in water van tussen de 50 tot 70 °C geweekt en geroerd in een grote beslagkuip (mash tun) tot een beslag geroerd waarin de kaf van de gerstkorrel nog aanwezig is. Dat beslag wordt gefilterd zodat om een zuiver beslag te krijgen van gerstmeel en water. Deze vloeistof noemt men wort. De wort wordt gekoeld tot 22 à 24 °C in een ander vat: de wash back. Daar wordt er gist bij het wort gevoegd om het gistingsproces te starten. Het resulterende vocht is niets meer dan een sterk graanbier (ongeveer 8 à 9°): pot ale.

Distilleren whisky

Het distilleren (distillation)
Dat sterke bier, de pot ale, gaat men distilleren door het bier tot ongeveer 80°C te verhitten in een pot still (typische distilleerkolven). In Schotland wordt whisky meestal tweemaal gedistilleerd, dat betekent dat het distillaat door een aantal pot stills wordt geloodst. In Ierland wordt meestal drie maal gedistilleerd. Distilleren is het verhitten van de pot tot damp. Men laat de damp condenseren en dat vocht vangt men op. Herhaal dat proces nog een keer volledig, laat de gecondenseerde vloeistof afkoelen en je hebt een distillaat.

Bovenstaande is een beknopte uitleg, er komt natuurlijk meer bij kijken maar voor nu is dit even genoeg om het proces te berijpen.

Rijpen-whisky

Het rijpen
We hebben een distillaat van 60 – 70° na tweemaal distilleren. Deze vloeistof wordt voor een aantal jaren opgeslagen in eikenhouten vaten in warenhouses. Om de naam Scotch Whisky te mogen dragen moet whisky minimum drie jaar gerijpt zijn in een eikenhouten vat. Tijdens het rijpen verliest whisky een deel van zijn alcoholvolume. De alcohol vervliegt als het ware door de vaten heen. Het alcoholvolume is hoog genoeg en de vaten zorgen typische, soms heel complexe whiskysmaken. Het vat geeft smaak af aan de whisky (sherryvat of Bourbonvat,…), de lucht van de omgeving die doorheen het poreuze vat ventileert beïnvloedt de whisky (zeelucht,…), kortom het rijpen van de whisky is complex onderdeel van het productieproces.